ขีด เขียน เล่น ค่อยเป็นค่อยไป

พ่อแม่หลายท่านอาจเป็นกังวลว่าเมื่อไหร่ที่ลูกจะเขียนได้ เขียนสวย จับดินสอได้ดี นอกจากทักษะการใช้มือ การมองเห็น และความแข็งแรงของกล้ามเนื้อแล้วนั้น เด็ก ๆ ในแต่ละช่วงวัยมีพัฒนาการการจับดินสอ การวาดรูปทรงพื้นฐาน ที่แตกต่างกันออกไป เด็ก ๆ จึงมีภารกิจที่จะขีดเขียนตามขั้นพัฒนาการเพื่อทำไปสู่การเขียนหนังสือในชั้นเรียน

พัฒนาการการจับดินสอและการวาดรูปทรงพื้นฐาน

Palmar supinate grasp (อายุ 12 – 15 เดือน)

เด็กจะกำมือรอบดินสอและนิ้วโป้งอยู่ด้านบน
รูปพื้นฐานก่อนการเขียน : ขีดเส้นยุ่ง ๆ ไปมา

Digital pronate grasp (อายุ 2 – 3 ปี)

เด็กจะจับดินสอโดยปลายนิ้วชี้ลงด้านล่างของดินสอ การเคลื่อนไหวขณะเขียนจะไปทั้งแขน รวมไปถึงการใช้ช้อนหรือส้อมในการรับประทานอาหารที่จะพบการจับรูปแบบนี้
รูปพื้นฐานก่อนการเขียน : เส้นตรงแนวดิ่ง (2ปี) เส้นตรงแนวนอน (2ปีครึ่ง) วงกลม (3ปี)

Static tripod grasp and/or Quadrupod grasp (อายุ 3 – 4 ปี)

การจับแบบ Static tripod grasp เป็นการจับโดยใช้ 3 นิ้ว โดยส่วนปลายของนิ้วโป้งและชี้จับกับดินสอ ด้านข้างของนิ้วกลางจะติดอยู่กับดินสอ นิ้วนางและก้อยจะอยู่ถัดมาแต่ไม่กำเข้าไปชิดกับฝ่ามือ การเคลื่อนไหวขณะเขียนเริ่มมีการเคลื่อนไหวข้อมือแต่ปลายนิ้วยังไม่เคลื่อนไหว ส่วน Quadrupod grasp จะจับโดยใช้ 4 นิ้วโดยใช้นิ้ว โป้ง ชี้ กลาง ในการจับดินสอและด้านข้างของนิ้วนางอยู่ชิดกับดินสอ การใช้สีเทียนหักเป็นชิ้นเล็กจะช่วยส่งเสริมให้เด็กใช้นิ้วในการจับได้ดีขึ้น
รูปพื้นฐานก่อนการเขียน : รูปบวก (3ปีครึ่ง-4ปี) รูปสี่เหลี่ยม (4ปี) เส้นเฉียง (4ปีครึ่ง) กากบาท (4ปี11เดือน)

Dynamic tripod grasp (อายุ 5 – 6 ปี)

เด็กจะจับดินสอได้ท่าทางคล้ายกับผู้ใหญ่ ซึ่งดินสอจะทำมุมกับกระดาษมากกว่าจะตั้งตรงแบบเดิม มีความมั่นคงในการจับและเคลื่อนไหวแยกส่วนได้ดี สามารถเขียนได้โดยที่แขนสามารถวางกับโต๊ะได้ รูปแบบการจับจะคล้าย static tripod grasp แต่นิ้วนางและก้อยจะเข้ามาชิดฝ่ามือเพื่อเพิ่มความมั่นคงในการจับดินสอ
รูปพื้นฐานก่อนการเขียน : วาดรูปสามเหลี่ยม (5ปี3เดือน) เริ่มเขียนตัวเลข ตัวอักษรได้บางตัว เขียนชื่อตนเองได้

การขีดเขียนไม่ใช่เรื่องที่รีบเร่งไปเกินกว่าวัยหากเราเข้าใจในขั้นพัฒนาการ สีเทียนแท่งใหญ่ สีเทียนชิ้นจิ๋ว สีไม้ ล้วนให้ประสบการณ์ในการเล่นที่แตกต่างกันออกไปแต่สิ่งที่เด็ก ๆ จะได้กลับมาคือทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก การใช้มือ เด็กสามารถควบคุมการเคลื่อนไหวที่ดีขึ้น วาดรูปที่มีรายละเอียดมากขึ้น เมื่อบรรยากาศในการเขียนน่าสนุกจะทำให้เด็ก ๆ อยากจะจับดินสอมาขีดเขียนและการเขียนจะไม่ใช่แค่เรื่องการเรียนอีกต่อไป ลองหยิบสีมาสักกล่อง กระดาษสักแผ่นแล้วชวนเด็ก ๆ มาวาดรูปสนุก ๆ กัน มีคะแนนเป็นความสวยตามจินตนาการของแต่ละคนได้เลยค่ะ

เอกสารอ้างอิง

• Payne, V.G., & Isaacs, L.D. (2016). Human Motor Development: A Lifespan Approach (9th ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315213040
• Heather Greutman. (2023, July 30). Typical Pencil Grasp Development for Writing.